Haft krzy­ży­ko­wy to je­den z naj­po­pu­lar­niej­szych spo­so­bów ha­fto­wa­nia, ze wzglę­du na swo­je dość pro­ste wy­ko­na­nie, choć jak wszyst­kie ha­fty wy­ma­ga od nas nie­co cier­pli­wo­ści. Należy do gru­py ha­ftów ob­li­cze­nio­wych, czy­li sto­su­je się go na ma­te­ria­łach na któ­rych da sie po­li­czyć nitki.

Do wy­szy­wa­nia krzy­ży­ka­mi po­trzeb­ne są: igła z tę­pym czub­kiem, ni­ci i ma­te­riał o bar­dzo wy­raź­nym splo­cie. Materiał do wy­szy­wa­nia po­wi­nien mieć pro­sto­pa­dły do sie­bie sie­bie kie­ru­nek wąt­ku i osno­wy, a wszyst­kie nit­ki splo­tu po­win­ny być jed­na­ko­wej gru­bo­ści (ina­czej ścieg nie bę­dzie rów­ny). Jeśli ma­te­riał, na któ­rym chce­my ha­fto­wać ma zwar­tą i zbi­tą struk­tu­rę splo­tu (np. je­ans) mu­si­my użyć kan­wy, któ­rą zdej­mie­my za­raz po wy­ko­na­niu wzo­ru. Nici do­bie­ra­my w za­leż­no­ści od ma­te­ria­łu, na któ­rych bę­dzie­my wy­szy­wać. Przy cien­kich tka­ni­nach sto­su­je­my atła­sek, je­dwab lub mu­li­nę, przy grub­szych le­piej spraw­dza sie kor­do­nek lub włóczka.

Haft krzy­ży­ko­wy to róż­ne wzo­ry i od­mia­ny. Wyróżnić moż­na wśród nich:

• krzy­ży­ki,
• pół­krzy­ży­ki proste,
• pół­krzy­ży­ki ukośne.

Haft krzy­ży­ko­wy — zwy­kłe krzyżyki

1. Ścieg krzy­ży­ko­wy – skła­da się z 2 ni­tek prze­ci­na­ją­cych się pod ką­tem pro­stym; wy­ko­na­ny po­praw­nie, po­wi­nien mieć za­wsze ta­kie sa­mo na­chy­le­nie sko­su i jed­na­ko­we kry­cie. Istnieją dwie me­to­dy ich wy­ko­ny­wa­nia: ro­bi się od ra­zu ca­łe krzy­ży­ki, ko­lej­no od le­wej do pra­wej i dru­gi – dwu­fa­zo­wy, gdzie naj­pierw ha­ftu­je się rząd pół­krzy­ży­ków w jed­ną stro­nę, a póź­niej w drugą.
2. Ścieg za­ko­piań­ski – wy­ko­nu­je się go od le­wej do pra­wej stro­ny. W tym ście­gu nit­ka krzy­żu­je się dwu­krot­nie na gó­rze i na dole.
3. Ścieg pa­prot­ko­wy – wy­ko­nu­je się go pio­no­wo, z gó­ry na dół, z za­cho­dzą­cy­mi na sie­bie pod ką­tem pro­stym uko­śny­mi ściegami.
4. Ścieg gwiazd­ko­wy – wy­ko­nu­je się go na ba­zie krzy­ży­ka św. Jerzego, na któ­ry na­kła­da się krzy­żyk zwykły.
5. Ścieg po­dłuż­ny – ina­czej zwa­ny też ple­cion­ką sło­wiań­ską. Wykonuje się go od le­wej do pra­wej. Podobny do ście­gu za­ko­piań­skie­go, tyl­ko że bar­dziej niż on zwar­ty i ściśnięty.

1. Ścieg 'Krzyżyki św. Jerzego’ – two­rzy się go po­dob­nie jak krzy­ży­ki zwy­kła, ty­le, że pionowo.
2. Ścieg ry­żo­wy – Tworzy się go w dwóch fa­zach. Od le­wej stro­ny wy­ko­nu­je się rząd krzy­ży­ków, a na­stęp­nie na­kry­wa go ście­giem za igłą uło­żo­nym pod ką­tem pro­stym do ra­mion krzyżyków.
3. Ścieg hisz­pań­ski – po­dob­ny do ście­gu za­ko­piań­skie­go i ście­gu po­dłuż­ne­go. Różni się dłu­go­ścią i ką­tem na­chy­le­nia po­szcze­gól­nych nitek.

Ścieg krzy­ży­ko­wy — pół­krzy­ży­ki ukośne

1. Ścieg go­be­li­no­wy – zwa­ny też 'gros po­int’. Wykonuje się go uko­śnie na po­je­dyn­czej kan­wie od stro­ny le­wej do pra­wej, wy­peł­nia­jąc ca­łą po­wierzch­nię wzoru
2. Ścieg go­be­li­no­wy cie­nio­wa­ny – do­brze na­da­je się do za­peł­nia­nia du­żych po­wierzch­ni i cie­nio­wa­nia barw. Pojedynczy ścieg jest du­żo dłuż­szy niż w zwy­kłym ście­gu go­be­li­no­wym i w ko­lej­nych rzę­dach za­cho­dzi lek­ko na siebie.
3. Ścieg ryp­so­wy – in­na na­zwa ścieg Aubusson. Używany do wy­szy­wa­nia drob­nych detali.
4. Ścieg ta­pi­cer­ski – wy­ko­nu­je się prze­cią­ga­jąc nit­kę po­zio­mo od pra­wej do le­wej stro­ny, a po­tem po­kry­wa­jąc ją dość gę­sto półkrzyżykami.
5. Ścieg kur­piow­ski – wy­ko­nu­je się go od stro­ny pra­wej do le­wej; po pra­wej stro­nie ma­te­ria­łu ukła­da się uko­śnie w ząb­ki, po le­wej two­rzy rów­no­le­głe linie.

1. Ścieg sznu­re­czek – skła­da się z sko­śnych ście­gów uło­żo­nych pio­no­wo i zbie­ga­ją­cych się ze so­bą pod ką­tem pro­stym. Przez śro­dek bie­gnie rząd ście­gów za igłą.
2. Ścieg mo­zai­ko­wy – skła­da się z dłu­gich i krót­kich ście­gów uko­śnych, ha­fto­wa­nych na prze­mian po sko­sie co dru­gi rząd.
3. Ścieg wschod­ni – skła­da się z dwóch dłu­gich pół­krzy­ży­ków i jed­ne­go ma­łe­go. Duże wy­szy­wa­my uko­śnie je­den pod dru­gim, a ma­ły w tej sa­mej osi co sty­ka­ją­cy się z nim ścieg du­ży. Identyczne po­wtó­rze­nie rzę­dów uko­śnych na­stę­pu­je w co trze­ci rząd.
4. Ścieg bi­zan­tyj­ski – skła­da się z dłu­gich uko­śnych ście­gów, któ­re two­rzą re­gu­lar­ne zygzaki.
5. Ścieg na­mio­to­wy – zwa­ny ina­czej 'pe­tit po­int’ sto­su­je się go głów­nie na tła, kon­tu­ry i wy­peł­niacz. Wykonuje się go uko­śnie na po­je­dyn­czej kan­wie, przez co jest bar­dzo wytrzymały.

Pięć ście­gów — pół­krzy­ży­ki proste

1. Ścieg wę­gier­ski – skła­da się z dwóch krót­kich pio­no­wych ście­gów po bo­kach i jed­ne­go dłu­gie­go po środ­ku. Motywy, któ­re two­rzy ścieg wy­szy­wa się zo­sta­wia­jąc po­mię­dzy ni­mi prze­rwę w któ­rą wkom­po­no­wa­na zo­sta­nie środ­ko­wa część na­stęp­ne­go rzędu.
2. Ścieg flo­renc­ki – ina­czej 'Bargello’ i ścieg 'fla­me’. Tworzą go rzę­dy ście­gów wy­szy­te w zyg­zak, two­rzą­ce ra­zem wie­lo­barw­ne romby.
3. Ścieg pa­ry­ski – skła­da się z pio­no­wych ście­gów krót­kie­go i dłuż­sze­go wy­szy­wa­nych na jed­nej osi. Przerwa mię­dzy ście­ga­mi po­win­na wy­no­sić dwie nit­ki. Drugi rząd wy­szy­wa się do­kład­nie pod pierw­szym i sty­ka się on z krót­kim i od­wrot­nie. Ścieg wy­ko­ny­wa­ny od stro­ny le­wej do prawej.
4. Ścieg dłu­gi – two­rzy go pro­sty ścieg po­gru­po­wa­ny w trój­ką­ty i od­wró­co­ne trójkąty,
5. Ścieg go­be­li­no­wy wy­peł­nia­ją­cy – wy­ko­nu­je­my dłu­gie pro­ste ście­gi zo­sta­wia­jąc po­mię­dzy ni­mi prze­rwę dwóch ni­ci. Drugi rząd o ta­kiej sa­mej wy­so­kość jak pierw­szy roz­po­czy­na­my w po­ło­wie wy­so­ko­ści pierwszego.

Skoro umiesz już ha­fto­wać, to ko­niecz­nie sprawdź wzo­ry ha­ftu krzy­ży­ko­we­go.